Tüberküloz Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Tüberküloz hastalığının tedavisi dört farklı ilaçla ve 6 aydır. Hastaların günde ortalama 10 adet ilaç içmeleri gerekmektedir. Düzenli ilaç kullanan hastaların kullandığı ilaç sayısı 2. Aydan itibaren azaltılır. Tedaviye başladıktan kısa süre sonra hastaların klinik şikâyetleri geriler. Hastalar, çevre tarafından hastalığının duyulması sonucu dışlanma endişesi yaşayabilir, bu da damgalanma (STİGMA)’ya neden olabilir. Hastaların yakın takibe, sosyal desteğe ve biyopsikososyal yaklaşıma ihtiyacı vardır. Bu nedenle 1991 yılından itibaren Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından TB tedavi yöntemi olarak Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) önerilmektedir.
Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) ve Video Gözetimli Tedavi (VGT) Nedir?
DGT (Doğrudan Gözetimli Tedavi)*; TB hastasının tüm tedavisi boyunca ilaçlarının her dozunu bir sağlık görevlisi ya da sorumlu kişinin gözetiminde içmesi ve bunun kaydedilmesidir. Ülkemizde 2006 yılından itibaren tüm TB hastalarının tedavisinde DGT önerilmektedir. Ancak hastanın her gün sağlık kurumuna gelmesi kolay olmamaktadır.
Video gözetimli tedavi (VGT=Tele DGT)**; DGT’de digital teknolojilerin kullanılmasıdır. DSÖ, alternatif DGT yöntemi olarak 20215’ten itibaren önermektedir. Özellikle yaşlı, ek hastalığı olan, çalışan, uzaklık veya il dışı seyahat etme, öğrenim durumu, stigma (damgalanma korkusu) veya ekonomik sebeplerle her gün sağlık kurumuna gelemeyecek hastalar için iVGT önerilmektedir.
Türkiye’de İlk Defa Geliştirilen Mobil Uygulama İle Doğrudan Gözetimli Tedavi
Samsun’da TB hastalarının tedavisinde kullanılmak üzere tüm telefonlarda kullanılabilen yeni bir mobil uygulama geliştirilmiştir.
Uygulamaya Kayıt Olma ve Kullanım: Web üzerinden veya tüm telefonlardan ‘Tele-DGT’ yazılarak indirilebilen uygulama; sağlık çalışanı ve hastalar için iki farklı kullanıcı girişini içermektedir. Sağlık çalışanı kurumsal mail adresiyle, hastalar TC kimlik numarasıyla sisteme kaydedilir (Resim 1). Sisteme kaydı yapılan hastanın telefonuna dispanser personeli tarafından mobil uygulama yüklenir. İçilen her doz ilacın videosunu kaydetme ve gönderme konusunda hasta eğitilir ve ilk günün kaydı birlikte yapılır. İnternet olmadığında da sisteme aynı şekilde kayıt yapılabilir.
Resim 1: Hasta ve sağlık çalışanı için kullanıcı girişi
Hastalara Tedavi Takvimi Oluşturulması:Hastaların tanısına göre ilaçlar sisteme tanımlanarak her hastaya ait tedavi takvimi (mavi renkte görünür) oluşturulur (Resim 2). Hasta video çekip gönderdiğinde tedavi takviminin rengi yeşile, eğitimli gözetmen tarafından ilaç içimi izlenip onaylandığında ise turuncu renkte görülecek otomatik bir kodlama gerçekleşir. İlaç içilmez ise kırmızı ile görülür (Resim 3). 2018 yılında tasarlanan proje, 2023 yılı Ocak ayından itibaren TB hastalarında kullanılmakta ve geliştirilmektedir.
Uygulama üzerinden hasta, doktoruna soru sorabilir, bilgilendirme mesajları alabilir.
Resim 2: Her hastaya ait tedavi takvimi
Resim 3: İlaç içildikçe hastaya ait takvimde renk değişimi
Yeni Uygulamamızın Hastalara ve Sağlık Çalışanlarına Katkıları Nelerdir?
Bu tele-tıp uygulamamız sayesinde hasta ve sağlık çalışanları için iş gücü ve ekonomik kazanç sağlanmakta, TB hastalarında kanıta dayalı tedavi imkânı sunulmaktadır.
Uygulamamızın Avantajları Nelerdir?
- Kullanımı kolaydır. Hasta ve sağlık çalışanı nerede olursa olsun uygulamayı kullanabilir. (Şehir dışında olsa bile)
-Web dâhil tüm playstorlarda yer alır ve tüm cihazlarla entegrasyon esnekliği sağlar
-Sağlık çalışanı tarafından hastaya her gün video gözetimli ilaç içirilir. Böylece hastaya ait uyumsuzluk veya yan etkiler anlık olarak fark edilebilir.
-Hastalar için üst düzey veri güvenliği sağlanmıştır, tüm görüşmeler İl Sağlık Müdürlüğümüz bulutu üzerinden gerçekleşmektedir.
-Sağlık çalışanının hastayla herhangi bir bilgisi paylaşılmaz. Sisteme mail adresi ile tanımlanır ve böylece sağlık çalışanı için de güvenlidir.
-Gerçek zamanlı, değiştirilemez rapor ve analizler alınabilir
-Hastalar dispanserine ve sağlık çalışanına uygulama üzerinden soru sorabilir.
-Hastanın kullandığı ana ekranına bilgilendirici videolar veya anketler (sağlık çalışanı tarafından) paylaşılabilir. Böylelikle hastalara her an bilgilendirme ve eğitim sağlanabilir
-Sağlık çalışanı için işi kolaylaştırır. İş gücü ve zamandan kazanç sağlar
-Hasta her gün sağlık kurumuna gelmediğinden ekonomik ve zaman açısından kazanç sağlar
-Stigma (damgalanma) yönünden olumlu destek sağlanır
- İnternet olmadığında da uygulama aynı şekilde kullanılabilir
-Sağlık çalışanı ilaç içimini istediği zaman, isterse kendi telefonundan kolayca denetimini yapabilir (hafta sonu ve tatil dönemi de dahil)
-Uygulamada Türkçe dışında İngilizce ve Arapça dil seçenekleri yer almaktadır.