Hastalıkla ilgili toplumun bilgilendirilmesi ve bu hastalığa karşı toplumun bütün kesimlerinin dikkatinin çekilmesi amacıyla Ülkemizde her yıl Ocak ayının ilk Pazar günü ile başlayan hafta ‘Verem Eğitim ve Propaganda Haftası’ olarak belirlenmiştir. Bu yıl 06-12 Ocak 2019 tarihleri arasında 72.si kutlanmaktadır.
Tüberküloz (TB), insanlık tarihi kadar eski bir hastalık olup halen tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bulaşıcı hastalıklar içinde en çok sayıda insanı etkileyen ve ölümüne sebep olan hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine; 2017 yılında 10 milyon yeni tüberküloz hastası ortaya çıkmış, 1,6 milyon insan tüberkülozdan hayatını kaybetmiştir. Yani dünyada, bir günde yaklaşık 5.000 insan veremden ölmektedir. Tedavisi mümkün ucuz olan bu hastalığın dünyamızda hala bu kadar acılara yol açması çok üzücüdür.
Hastalığa “Mycobacterium Tuberculozis” adlı bir basil sebep olur. Solunum yolu ile bulaşır ve tedavi edilmezse ölümle sonuçlanır. Hasta kişilerin öksürmesi, hapşırması, konuşması sırasında oluşan damlacıklar içinde havaya atılır. Alınan basiller kişiyi hastalandırmaksızın vücutta yıllarca uyur durumda kalabilir ve vücut direncinin düştüğü bir anda hastalık gelişebilir. Verem mikrobu, güneş görmeyen ortamlarda havada uzun süre canlı kalabilir. Bu nedenle insanların toplu olarak yaşadığı, havalanması yetersiz, güneş girmeyen ortamlar bulaşma için en riskli ortamlardır. Bir bulaştırıcı hasta tedavi olmaz ise yılda ortalama 10 kişiye hastalığı bulaştırır.
Hastalık en sık akciğerlerde görülür. 2-3 haftadan uzun süren ve tedaviye cevap vermeyen öksürük, balgam çıkarma, balgamda kan görülmesi, ateş, gece terlemesi, yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık, nefes darlığı, göğüs ve sırt ağrısı şikâyetleri olur. 2-3 haftadan uzun süre öksürüğü olan kişilerin mutlaka araştırılmak için en kısa sürede Göğüs Hastalıkları polikliniğine, Verem Savaşı Dispanserine (VSD) veya Aile Hekimine başvurmaları gerekir.
Tüberküloz tedavisinde kullanılan tüm ilaçlar Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz verilmektedir. İlaçlar dispanser tarafından, hastanın kilosuna göre günlük dozlarda hazırlanıp Aile Hekimi ya da dispanser tarafından içirilmektedir. Her doz ilacın bir sağlık çalışanı veya eğitilmiş gönüllü biri tarafından içirilmesi esastır. Bu yönteme “Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT)” denilmektedir. Ulaşım problemi, çalışması veya ek hastalığı nedeniyle her gün sağlık kurumuna gelemeyen hastalar için ise bir süredir Görüntülü DGT (Tele DGT) uygulaması başlamıştır. Haziran ayından itibaren ilimizde de başlanan bu uygulama ile günde yaklaşık 36 hastaya destek verilmektedir. Dispanser çalışanları tarafından hastaların cep telefonları üzerinden görüntülü arama yapılıp ilaçlar canlı bağlantı ile içirilmektedir.
Dünyada TB kontrolü ile ilgili en son politika Tüberkülozu Bitirme (END TB) Stratejisini içermektedir. 2030 yılına gelindiğinde insidansta %80 azalma, ölümlerde %90 azalma ve bunlara ek olarak da “hastalığın, ailelere ekonomik yük oluşturmaması” hedeflenmektedir.
Ülkemizde, son on yılda istikrarlı bir şekilde hasta sayımız azalmış, DSÖ kriterlerine göre artık eliminasyon fazına girilmiştir. 2005 yılında kayıtlı hasta sayısı 20.535 iken, 2017 yılında 12.046’ya düşmüştür. 2017 yılında İlimizdeki TB hasta sayısı 177, insidans yüz binde 13,9 olup hasta sayısı azalmaya devam etmektedir. Tedavi başarısı % 85’lerin üzerindedir.
İlimizde Çarşamba, Bafra ve Samsun Merkez’de olmak üzere üç dispanser bulunmaktadır. Tüm ilaçlar ücretsiz ve kesintisiz olarak dispanserlerimizce temin edilmektedir. Hastaların ailesi ve çevresindeki temaslıları da ücretsiz olarak kontrol edilmektedir.
Yardıma ihtiyaç duyan Tüberküloz hastalarına, Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü ile bakanlığımız ortak projesi kapsamında aylık 1187 lira düzenli nakdi yardım yapılmaktadır. Yardımlar tedavi bitiminden sonra da 6 ay daha devam etmektedir. Ocak 2018’de başlayan bu proje sayesinde yaklaşık 80 hasta bu yardımdan faydalanmaktadır. İlimizde 2015 ve 2016 yıllarında başarı ile uygulanan ‘DGT’siz Hasta Kalmasın’ projesi, bu yıl tüm ilimizi kapsayacak şekilde yeniden hayata geçirilmiş ve hastalara ekonomik destek yanında psikolog ve sosyal hizmet uzmanı desteği de sağlanmaktadır.
Hafta nedeniyle; ilimizde Tüberküloz İl Koordinatörlüğü ve Toplum Sağlığı Merkezleri Eğitim Birimleri tarafından etkinlikler planlanmış, halkın ve sağlık personelinin veremle ilgili temel konularda bilgilendirilmeleri hedeflenmiştir. İl merkezi ve İlçelerdeki pek çok ilk ve orta dereceli öğretim kurumlarında, Halk Eğitim Merkezi, Cezaevleri, Toplum Sağlığı Merkezleri, Yurtlarda eğitimler verilmektedir. Halka bu amaçla broşürler dağıtılmaktadır.
